Katyń Museum in Warschau
Wie zich een beetje in Polen verdiept komt de naam Katyn ook tegen in de geschiedenis van dit land. Alleen ligt Katyn niet in Polen, maar is het een dorp (selo) in de oblast Smolensk in het westen van Rusland. Dus wat is de link tussen een klein dorpje en Rusland en Polen?
Bij het Bloedbad van Katyn zijn in april-mei 1940 4.410 à 4.420 Poolse officieren vermoord door de NKVD, de geheime dienst van de Sovjet-Unie. Na de Sovjetaanval op het oosten van Polen in september 1939 zijn tienduizenden Polen opgepakt en afgevoerd naar kampen in Rusland, samen met vijftienduizend krijgsgevangenen. Met de arrestatie van de intellectuele bovenlaag van de Poolse bevolking hoopte Stalin het verzet tegen het communisme in de kiem te smoren. En dat ging met VEEL geweld. Het bevel was gevolg van een besluit van NKVD-chef Lavrenti Beria om ruim 25.000 “landheren, fabrikanten, voormalige officieren, ambtenaren en overlopers te fusilleren”. En die executie van die Polen vondt dus plaats in Katyn…. Maar daarmee is de ellende nog niet voorbij… nog lang niet…
Geholpen door de communistische pers in het buitenland zette de Sovjet-Unie een campagne op touw om de schuld van de massamoorden in de schoenen van de nazi’s te schuiven.
De kwestie dreigde de geallieerden te verdelen en daarmee te verzwakken. Ook door de westerse geallieerden zijn tijdens de oorlog pogingen gedaan om de waarheid over Katyn te verdoezelen om de relatie met Stalin niet te verstoren. Hoewel de Britse premier Winston Churchill in de wandelgangen lippendienst bewees aan de Poolse versie van de zaak, steunde hij op het officiële vlak de Sovjetversie. De Amerikaanse president Roosevelt liet in 1944 de zaak onderzoeken, maar liet het rapport spoorloos verdwijnen toen ook dit onderzoek de Sovjets als schuldigen aanwees.
In 1946, tijdens het Neurenbergtribunaal, werd de Sovjetmisdaad van Katyn door de Geallieerden tegen beter weten in toegeschreven aan de Duitse nazi’s, om Sovjetleider Stalin niet voor het hoofd te stoten. Ook in het communistische naoorlogse Polen bleef de Sovjetversie de officiële versie. Na verloop van tijd mocht Katyn helemaal niet meer ter sprake komen, zelfs niet om de nazi’s er de schuld van te geven.
Pas in april 1990 bevestigde de regering van de Sovjet-Unie de verantwoordelijkheid van de NKVD voor de massamoord. Van ongeveer tienduizend andere Poolse gevangenen is het lot nog steeds onbekend.
Het Katyn museum in Warschau is opgericht in 1993. Het eerste officiële Monument voor de gevallenen en vermoorden dat de slachtoffers herdenkt van de Sovjet-invasie van Polen tijdens de Tweede Wereldoorlog en de daaropvolgende repressie is pas onthuld op 17 september 1995, op de 56e verjaardag van de Sovjet-invasie van 1939……… En daarmee kreeg het drama van Katyn eindelijk, na al die jaren.. toch een plek van herdenking….
