Vliegveld Tempelhof en de koude oorlog.

Vliegveld Tempelhof was ooit één van de grootste vliegvelden van Europa, maar het is sinds 2008 gesloten. Het heeft in de koude oorlog een grote rol gespeeld en er is relatief nog veel van terug te vinden.

Vliegveld Tempelhof ligt relatief dicht bij het centrum van Berlijn en per jaar werden er rond de 3 miljoen passagiers afgehandeld in de hoogtij dagen. , in oktober 2008 is de luchthaven gesloten voor vliegverkeer. Het was ooit één van de grootste gebouwen in Europa en het meeste bestaat nog steeds. Om alleen al een rondje te wandelen om het gebouw heen ben je al een uurtje nodig. Laat staan als je ook langs de landingsbanen wilt lopen. Het mooie is dat het geheel wordt behouden voor de toekomst en dat de oude landingsbanen e.d. nu publiek toegankelijk zijn als stadspark.

De gebouwen zelf vallen allemaal onder monumentenzorg en een groot gedeelte wordt nu verhuurd aan externe bedrijven. Het bijzonere is wel dat het gebouw zoals het er nu staat stond vanaf +/- 1939 nog nooit volledig in gebruik is geweest sinds de bouw. Dus zelfs voor, tijdens en na de 2e wereldoorlog is niet alles gebruikt. Het was (en is) gewoon te groot…. Om je een idee te geven: er zitten 9.000 kantoren in, complete conferentieruimtes, een casino, beneden ligt een ondergrondse spoorbaan voor het laden en lossen van spullen en er zijn beneden de nodige bunkers en schuilkelders.

De meesten kennen Tempelhof als het vliegveld waar tussen juni 1948 tot mei 1949 de Berlijnse luchtbrug werd uitgevoerd, al klopt dat gedeeltelijk. (Vliegveld Tempelhof lag toen in de Amerikaanse sector) Ja, hier kwamen de meeste vliegtuigen aan, maar verder waren Gatow (in de Britse sector) en Tegel (in de Franse sector) ook ingezet en gebruikten de Engelse watervliegtuigen die landden op de Havel en de Große Wannsee.

Wat minder bekend is, is de geschiedenis van die blokkade… De “west” machten hadden zelfstandig (zonder overleg) met de russen de westmark ingevoerd.. en de oude reichsmark was daarmee direct waardeloos geworden. Er was echter afgesproken om gezamenlijk (dus ook met de russen) te komen tot een nieuwe munt, maar het westen heeft die beslissing zelf genomen…

En daarmee zaten de Russen direct met een giga probleem.. en niet alleen in oost duitsland, maar vooral in Berlijn. En daar konden ze niets meer aan doen. Dus wat hebben ze gedaan….. prima, jullie niet overleggen… dan gaan wij ons houden aan de letter van de overeenkomst die er ligt en dat is alleen nog toegang tot Berlijn via de lucht. (want weg en spoorverkeer was geen overeenkomst voor gesloten). En dan gaan we eens zien hoe lang jullie dat volhouden..

En tja,… als je het met die ogen bekijkt…. tja… Maar er was één probleem… de west krachten konden niet verliezen. Koste wat kost moest West-Berlijn west blijven. Dus niet over de weg? Dan vliegen we alles maar in. En dat hebben ze gedaan.. 2,3 Miljoen ton aan goederen… 278.000 vluchten. En daarmee was het spel wat de russen weer speelden ten einde. En de wegen werden weer geopend…

Na de 2e wereldoorlog (toen was het in gebruik genomen door de Duitse Luchtmacht) is het gedeeltelijk gebruikt voor civiele luchtvaart… maar een deel was “off limits” en was het in gebruik door het in 1951 gestationeerde Amerikaanse leger met een luchtvaartonderdeel van de 6e Infanteriebrigade. Later stond dat bekend als de Berlin Brigade Aviation Detachment (BBDE Avn.Det.) Die vlogen met helikopters, waaronder de Hiller OH-23A, die werd vervangen door Bell OH-13 Sioux. Verder werd er gebruik gemaakt van de Sikorsky H-19 Chikasaw, de Sikorsky H-34 Choctaw, Bell UH-1B en de Bell UH-1H. Qua vliegtuigen werden er onder andere de Cessna O-1 Bird Dog, de Havilland Canada U-6 Beaver, Cessna O-2A, Pilatus UV-20A Chiricahua, Beechcraft U-8D Seminole, Beechcraft U-21 en de Beechcraft C-12C ingezet.

Die Amerikaanse basis bestaat nog steeds en ligt er nog net zo bij als toen die in 1993 is achtergelaten. Dus inclusief een complete basketbalzaal, een bowlingbaan, commando centra, bar etc. etc. Alles is nog precies zoals de Amerikanen het in 1993 achterlieten.

Als je een beetje geluk hebt kun je het museum bezoeken wat over dit Amerikaanse onderdeel wordt opgezet, maar dat is geen deel van de rondleidingen die ze standaard hebben. In dat gedeelte ligt ook een uitgegraven spionage tunnel die onder de Berlijnse muur heeft gelegen tijdens de koude oorlog.

En verder was vliegveld Tempelhof natuurlijk in gebruik om vluchtelingen uit de voormalige DDR ongehinderd van West-Berlijn naar West-Duitsland te laten reizen. De landroutes waren te gevaarlijk, dus werden ze (bijna) allemaal per vliegveld naar het westen vervoert. Al met al een plek met een enorme berg historie die het bezoeken meer dan waard is. Tip: plan je bezoek met een rondleiding. Er zijn rondleidingen over de 2e wereldoorlog, de koude oorlog, algemeen over de luchthaven en meer. Dus n.a.w. heb je aan één rondleiding niet genoeg.